Rụng tóc tự miễn là một tình trạng rụng tóc do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm các nang tóc. Đây là một loại rụng tóc khác với rụng tóc thông thường do di truyền, stress, thiếu dinh dưỡng hay các tác nhân bên ngoài.

Tình trạng này có thể gây ra những mảng hói tròn nhỏ hoặc lớn trên da đầu, lông mày, lông mi, râu và các bộ phận khác của cơ thể. Nó gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý và ngoại hình của người bệnh. Vậy rụng tóc tự miễn là gì, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị ra sao? Hãy cùng Lavia tìm hiểu trong bài viết này.

Rụng tóc tự miễn là gì?

Rụng tóc tự miễn (alopecia areata) là một rối loạn tự miễn dịch, nghĩa là hệ miễn dịch của cơ thể bị nhầm lẫn các tế bào khỏe mạnh với những chất lạ. Thông thường, hệ thống miễn dịch giữ chức năng bảo vệ cơ thể bạn chống lại những “kẻ xâm lược” từ môi trường bên ngoài, chẳng hạn như vi khuẩn và vi rút. Tuy nhiên, khi bị rụng tóc tự miễn, hệ miễn dịch sẽ tấn công nhầm các nang tóc của bạn, khiến các nang tóc không thể hoạt động theo chu trình bình thường, từ đó gây ra tình trạng rụng tóc.

Tình trạng rụng tóc tự miễn thường xảy ra phổ biến nhất ở những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh tự miễn dịch khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường tuýp 1 hoặc bệnh viêm khớp dạng thấp. Đây cũng là lý do vì sao các nhà khoa học nghi ngờ rằng yếu tố di truyền có thể góp phần vào sự phát triển của rụng tóc tự miễn. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng cho rằng một số yếu tố nhất định trong môi trường có thể làm kích hoạt rụng tóc tự miễn ở những người có khuynh hướng di truyền với nó.

Triệu chứng của rụng tóc tự miễn

Khi bị rụng tóc tự miễn, tóc thường rụng thành các mảng nhỏ trên da đầu. Những mảng này có kích thước khoảng vài cm hoặc ít hơn. Tình trạng rụng tóc cũng có thể xảy ra ở các bộ phận khác trên khuôn mặt, chẳng hạn như lông mi, lông mày và râu. Một số người chỉ bị rụng tóc ở vài nơi trên da đầu, một số người khác có thể rụng thành nhiều mảng lớn. Bạn có thể dễ dàng nhận thấy sau khi bạn gội đầu, chải tóc hoặc nằm trên gối.

Diễn biến tình trạng có thể phát triển chậm hoặc nhanh, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số người có thể tự hồi phục sau một thời gian ngắn, tóc mọc lại như bình thường. Tuy nhiên, một số người khác có thể tái phát bệnh nhiều lần hoặc bị rụng tóc toàn thân (alopecia universalis). Khi bị rụng tóc do tự miễn sẽ không gây đau đớn hoặc ngứa, nhưng có thể gây ra sự mất tự tin, lo lắng và trầm cảm cho người bệnh.

Nguyên nhân gây ra rụng tóc tự miễn

Như đã nói ở trên, nguyên nhân là do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm các nang tóc. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được nguyên nhân cụ thể gây ra sự nhầm lẫn này. Có thể có nhiều yếu tố liên quan đến tình trạng này, bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Nếu bạn có người thân trong gia đình mắc rụng tóc tự miễn hoặc các bệnh tự miễn dịch khác, bạn có nguy cơ cao hơn. Các nhà khoa học đã phát hiện ra một số gen liên quan, nhưng chưa rõ vai trò cụ thể của chúng.
• Yếu tố môi trường: Một số tác nhân môi trường có thể kích hoạt hoặc làm tăng cường rụng tóc tự miễn ở những người có khuynh hướng di truyền. Các tác nhân này có thể bao gồm: stress, nhiễm trùng, chấn thương, thuốc, tiếp xúc với hóa chất, ánh nắng mặt trời, thay đổi nội tiết tố, khói thuốc lá, chế độ ăn uống không cân bằng.
• Yếu tố nội tiết tố: Một số bệnh lý nội tiết tố có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của rụng tóc tự miễn, chẳng hạn như bệnh suy giáp, bệnh Basedow, bệnh Cushing, bệnh Addison.

Cách chẩn đoán rụng tóc tự miễn

Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng, xem xét các triệu chứng và lịch sử bệnh của bạn. Bác sĩ cũng có thể thực hiện một số xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác gây ra rụng tóc, chẳng hạn như:

• Xét nghiệm máu: Để kiểm tra mức độ hoạt động của tuyến giáp, đường huyết, sắt, kẽm, vitamin D và các kháng thể tự miễn dịch.
• Sinh thiết da đầu: Để lấy một mẫu nhỏ da đầu và xem xét dưới kính hiển vi, tìm kiếm các dấu hiệu của viêm nang tóc.
• Thử kéo tóc: Để kiểm tra độ bền của tóc, bác sĩ sẽ kéo nhẹ một lượng nhỏ tóc ở các vùng khác nhau trên da đầu. Nếu tóc dễ bị rụng hơn bình thường, có thể là dấu hiệu của rụng tóc tự miễn.

Cách điều trị rụng tóc tự miễn

Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị nào có thể chữa khỏi hoàn toàn rụng tóc tự miễn. Tuy nhiên, có một số loại thuốc và liệu pháp có thể giúp kích thích tóc mọc lại và ngăn ngừa rụng tóc tiếp tục. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Thuốc bôi trị rụng tóc: Đây là loại thuốc được bôi trực tiếp lên da đầu hoặc các bộ phận bị rụng tóc. Thuốc bôi trị rụng tóc có thể chứa các thành phần như: corticosteroid, minoxidil, anthralin, dithranol, tacrolimus, pimecrolimus, tretinoin… Các thuốc bôi trị rụng tóc có thể giúp làm giảm viêm nang tóc, kích thích tuần hoàn máu và tăng cường sự phát triển của tóc.
• Tiêm corticosteroid: Đây là loại thuốc có chứa hormone corticosteroid, được tiêm trực tiếp vào các vùng da bị rụng tóc. Tiêm corticosteroid có thể giúp làm giảm viêm nang tóc, ức chế hệ miễn dịch và kích thích tóc mọc lại. Tuy nhiên, tiêm corticosteroid cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như: đau, sưng, nhiễm trùng, mụn, sẹo, da mỏng, da xanh.
• Uống thuốc: Đây là loại thuốc được uống qua đường miệng, có thể chứa các thành phần như: corticosteroid, methotrexate, cyclosporine, sulfasalazine, finasteride, biotin. Uống thuốc có thể giúp làm giảm viêm nang tóc, ức chế hệ miễn dịch và kích thích tóc mọc lại. Tuy nhiên, uống thuốc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như: đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau đầu, mệt mỏi, tăng cân, mất ngủ, rối loạn nội tiết tố, tăng huyết áp, tăng đường huyết, giảm khả năng miễn dịch.
• Liệu pháp ánh sáng: Đây là loại liệu pháp sử dụng ánh sáng để điều trị rụng tóc tự miễn. Liệu pháp ánh sáng có thể bao gồm: phơi nắng, tia cực tím (UV), laser. Liệu pháp ánh sáng có thể giúp làm giảm viêm nang tóc, kích thích tuần hoàn máu và tăng cường sự phát triển của tóc. Tuy nhiên, liệu pháp ánh sáng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như: bỏng, sạm, ung thư da, mắt.
• Cấy ghép tóc: Đây là loại phẫu thuật thẩm mỹ, trong đó bác sĩ sẽ lấy một phần da đầu có tóc từ một vùng khác và cấy ghép vào các vùng da bị rụng tóc. Cấy ghép tóc có thể giúp cải thiện ngoại hình và tăng tự tin cho người bệnh. Tuy nhiên, cấy ghép tóc cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như: đau, sưng, nhiễm trùng, sẹo, tóc mọc không đều, tóc rụng lại.

Cách phòng ngừa rụng tóc tự miễn

Vì rụng tóc tự miễn là một bệnh lý tự miễn dịch, nên không có cách nào có thể phòng ngừa hoàn toàn được. Tuy nhiên, bạn có thể làm một số việc để giảm nguy cơ bị rụng tóc tự miễn hoặc làm chậm quá trình rụng tóc, chẳng hạn như:

• Chăm sóc tóc nhẹ nhàng: Bạn nên gội đầu bằng dầu gội nhẹ, tốt nhất là loại dầu gội kích thích mọc tóc giúp nang tóc khỏe mạnh và mọc nhanh hơn. Bạn có thể sử dụng dầu gội trắc bá diệp Lavia. Ngoài ra không chải tóc quá mạnh, không sử dụng máy sấy, máy uốn, máy duỗi, thuốc nhuộm, thuốc duỗi, thuốc uốn, gel, xịt tạo kiểu. Những sản phẩm và công cụ này có thể làm hư tổn tóc và da đầu, gây ra rụng tóc nhiều hơn.
• Bổ sung dinh dưỡng: Bạn nên ăn uống cân bằng, đa dạng, giàu protein, sắt, kẽm, vitamin B, vitamin C, vitamin D, biotin. Những chất dinh dưỡng này có thể giúp nuôi dưỡng tóc và da đầu, tăng cường sức khỏe và sự phát triển của tóc. Hạn chế ăn uống các thực phẩm có thể gây dị ứng, viêm hoặc kích ứng hệ miễn dịch, chẳng hạn như: đường, gluten, sữa, trứng, đậu phộng, hạt, cá, thịt.

• Giảm stress: Bạn nên tìm cách giảm bớt căng thẳng, lo lắng, trầm cảm trong cuộc sống, vì những tình trạng này có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và làm tăng rụng tóc. Bạn có thể thực hiện các hoạt động giải trí, thư giãn, chăm sóc bản thân, thiền, yoga, tập thể dục, nghe nhạc, đọc sách, nói chuyện với người thân, bạn bè, chuyên gia tâm lý.
• Bảo vệ da đầu: Bạn nên che chắn da đầu khi ra ngoài, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, khói bụi, hóa chất, nhiệt độ cao. Bạn có thể đội mũ, khăn, mũ bảo hiểm, đội nón, đội kính râm, sử dụng kem chống nắng, dầu gội chống nắng.
• Sử dụng các phương pháp làm đẹp: Bạn có thể sử dụng các phương pháp làm đẹp để che giấu hoặc cải thiện ngoại hình của bạn khi bị rụng tóc tự miễn. Một số các phương pháp như: đội tóc giả, đội mũ, đội khăn, sử dụng phấn, kem, bút vẽ lông mày, lông mi, râu, sử dụng kẹo cao su, băng dính, keo để dán tóc giả, sử dụng màu tóc, sơn móng tay, trang sức để tạo điểm nhấn cho khuôn mặt.

Kết luận

Rụng tóc tự miễn là một tình trạng rụng tóc do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm các nang tóc. Kết quả có thể gây ra những mảng hói tròn nhỏ hoặc lớn trên da đầu, lông mày, lông mi, râu. Nguyên nhân gây ra tình trạng rụng tóc này chưa được xác định rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến yếu tố di truyền, môi trường, nội tiết tố. Để  phòng ngừa bạn nên chăm sóc tóc nhẹ nhàng, bổ sung dinh dưỡng, giảm stress, bảo vệ da đầu… Chúc bạn sớm có mái tóc đẹp trở lại.